ისე მოხდა, რომ საერთაშორისო დღის წესრიგის ყველაზე განხილვადი მოვლენები - ტრამპის შეხვედრა ალიევსა და ფაშინიანთან ვაშინგტონში 8 აგვისტოს და ტრამპსა და პუტინს შორის ალასკაზე 15 აგვისტოს დაგეგმილი შეხვედრა - ირიბად აისახება საქართველოზე, ამიტომ ჩვენ ვთხოვეთ მათზე კომენტარის გაკეთება ჩვენი მკითხველისთვის კარგად ნაცნობ ქართველ პოლიტოლოგს, ქართული საინფორმაციო-ანალიტიკური სააგენტო „საქინფორმი”-ს მთავარ რედაქტორს, უშიშროების, სტრატეგიული ანალიზისა და საინფორმაციო პოლიტიკის ცენტრის დირექტორს არნო ხიდირბეგიშვილს.

   - ბატონო არნო, სტანდარტულ კითხვებს დაგისვამთ, თუმცა, როგორც ყოველთვის, არასტანდარტულ პასუხებსაც ველით. მაშ, მართლა დაკარგა რუსეთმა სამხრეთ კავკასია ვაშინგტონის დეკლარაციის ხელმოწერითა და სიუნიქის დერეფნისთვის ტრამპის დერეფნად სახელის გადარქმევის შემდეგ. როგორც ბევრი ამტკიცებს? და მეორე კითხვა - მიაღწევენ თუ არა ტრამპი და პუტინი შეთანხმებას ალიასკაზე და თუ ასეა, ვინ მოიგებს ამ გარიგებით და ვის მოუწევს მეტის დათმობა - რუსეთს, ამერიკას, თუ უკრაინას?

   - მოკავშირე გაჭირვებაში იცნობა. რუსეთი დღეს ძალიან რთულ მდგომარეობაშია, ხოლო სომხეთი და აზერბაიჯანი რუსეთის მოკავშირეები არ არიან. სომხეთმა რუსეთს ზურგი აქცია, რადგან მან, თურმე, აზერბაიჯანისგან არ დაიცვა ყარაბაღი და ლაჩინის დერეფანიც კი. რა პარადოქსულიც არ უნდა ჟღერდეს, აზერბაიჯანმაც იმავე მიზეზებით აქცია ზურგი რუსეთს - რუსეთის ჩაურევლობა ყარაბაღის ომის ბოლო ფაზაში და რუსი სამშვიდობოების გასვლა ლაჩინის დერეფნიდან ბაქომ მოსკოვის სისუსტედ შეაფასა. ამიტომ, ალიევმა და ფაშინიანმა გადაწყვიტეს, მომავალში აშშ-ის სახით „ძლიერი მფარველი და შუამავალი“ ეპოვათ.

და ყველას უკვე დაავიწყდა ის „წვრილმანები“, რომ თუ რუსეთი ყარაბაღის მეორე ომში ჩაერეოდა, აზერბაიჯანი ვერ გაიმარჯვებდა - მეტიც, გარანტიების გარეშე 44-დღიან სამხედრო ოპერაციას არც დაიწყებდა! დღეს არავის ახსოვს, რომ პუტინმა ფაშინიანს რუსეთის დახმარება შესთავაზა და სომხეთს შეეძლო აზერბაიჯანთან ზავის დადება გაცილებით ხელსაყრელი პირობებით, მაგრამ ფაშინიანმა უარი თქვა - აქაოდა, „თავადაც მშვენივრად მოვახერხებთო“. ასევე მიუღებელია იმის თქმა, რომ სომხეთმა 35 წლის განმავლობაში არ მოახდინა „არცახის“ შემოერთება და მისი დამოუკიდებლობა არც კი აღიარა, როგორც ეს გააკეთეს თვითგამოცხადებულმა რესპუბლიკებმა - აფხაზეთმა, სამხრეთ ოსეთმა და დნესტრისპირეთმა. მაშასადამე, მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკა ყოველთვის რჩებოდა აზერბაიჯანის საერთაშორისოდ აღიარებულ ტერიტორიად, მათ შორის - სომხეთის მიერ.

ეს იმიტომ ხდება, რომ დღეს არამოდურია არაპოპულარული სიმართლის გარკვევა და გახმოვანება - დღეს ყველაფერს ეფექტიანი პიარი წყვეტს! დღეს არავინ კითხულობს მეორე წინადადებას - მხოლოდ სათაურებს! დღეს მოდურია დიდი ხნის კონფლიქტების კვანძების გაწყვეტა და არა გახსნა, ერთ დღეში გაბედული ეფექტური გადაწყვეტილებების მიღება შინაარსისა და შედეგებზე ზედმეტი ფიქრის გარეშე - სწორედ ეს არის ტრამპის ახალი პოლიტიკური სტილი. და რა შეიძლება იყოს უფრო სანახაობრივი, ვიდრე ის, რომ გენიალურმა შოუმენმა ტრამპმა, პუტინთან შეხვედრის წინარე იოლად ჩაიგდო ხელში სამხრეთ კავკასია და განზე გაწია საფრანგეთი და დიდი ბრიტანეთი?! რომლებიც უკვე აღარც იმედოვნებენ საერთო ენის გამონახვას ევროკავშირის შემავიწროებელ ტრამპთან და ფსონს დებენ ვიცე-პრეზიდენტ ვენსზე - აშშ-ის სავარაუდო მომავალ პრეზიდენტზე?! არც ისე ცუდი კოზირია პუტინთან ვაჭრობის წინ უკრაინასთან ზავის პირობებზე, მეთანხმებით?!

 რუსეთს ეს მშვიდობა ძალიან სჭირდება - არანაკლებ ტრამპსა და უკრაინაზე, მაგრამ არა იმიტომ, რომ ტრამპი რუსეთსა და უკრაინას შორის მშვიდობისთვის ორგზის ნობელის პრემიის ლაურეატი გახდა (პირველი უკვე „ჯიბეში“ აქვს სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის მშვიდობისთვის), არამედ იმიტომ, რომ რუსეთის ქალაქების დაბომბვაში სასიამოვნო არაფერია. ტრამპის ბიზნესფორმულამ - „ევროპა ამერიკისგან ყიდულობს იარაღს და გადასცემს უკრაინას“ - შესაძლოა დიდხანს იმუშაოს და შემდგომ რუსეთისთვის ადვილი არ იქნება ამ დახმარების ომის ველებზე „გადამუშავება“.

     მაშ, ვინ იპოვის „ოქროს“ ალასკაზე - ტრამპი, პუტინი, თუ ორივე ერთად? პუტინმა კარგად იცის, რომ ოარო ალასკაზე მხოლოდ მას შემდეგ იპოვეს, რაც რუსეთმა ის ამერიკას 1867 წელს 7,2 მილიონ დოლარად (ოქროთი, მიმდინარე კურსით 150 მილიონი) მიჰყიდა, ამიტომ ის არ დათანხმდება, რომ შეერთებული შტატები კვლავ ერთადერთი გამარჯვებული იყოს. ამავდროულად, პუტინი ხვდება, რომ დღეს ვერ მოხერხდება სპეცოპერაციის ყველა ადრე გაცხადებული მიზნის მიღწევა, როგორიცაა უკრაინის სრული დენაციონალიზაცია და დემილიტარიზაცია. რუსეთის მხრიდან ნებისმიერი კომპრომისი ტაქტიკური ხასიათისა იქნება, პუტინი რუსია, რომლისთვისაც რუსეთის საზღვრები არსად მთავრდება, რომლის მზერაც რუსეთის უსასრულო სივრცეებს არის მიჩვეული, ამიტომ უკრაინასთან ზავი არაფერს დაასრულებს.

პუტინისგან განსხვავებით, რომელიც სლავების, რუსებისა და უკრაინელების მომავალს გრძელვადიან პერსპექტივაში უყურებს, ტრამპი თითოეული კონკრეტული დღით ცხოვრობს, მას ყველაფერი ახლა სჭირდება - გრენლანდია, კანადა, ზანგეზურის დერეფანი, მნიშვნელობა არ აქვს. როგორც „ოქროს მაძიებელმა“, ანუ ბიზნესმენმა, მან კარგად იცის, რომ ჯერ რაც შეიძლება დიდი „ნაკვეთის“ „შემოღობვაა“ საჭირო, რათა შედეგად სოლიდური „მოგება“ მიიღოს, რომელსაც „ხელით შეეხები“. დღეს, ტრამპის დოლარივით მარტივი პოლიტიკა, უნდა ვაღიაროთ, უფრო ეფექტიანად მუშაობს, ვიდრე რუსეთის „თავშეკავებისა“ და „ჩაურევლობის“ პოლიტიკა. და ის ფაქტი, რომ სომხეთი დღემდე სარგებლობს ევრაზიული ეკონომიკური კავშირის ყველა ბონუსით, მათ შორის რუსული გაზის შეღავათიანი ფასით, ამ პოლიტიკის კონტექსტში შედის, რის შედეგადაც აშშ, რომელიც ცოტა ხნის წინ სამხრეთ კავკასიაში „ცალ ფეხზე“ იდგა, დღეს მტკიცედ დადგა ორივე ფეხზე და სასურველია სამხრეთ კავკასიის სამივე რესპუბლიკაში.

საბოლოოდ, ერევანში მსოფლიოში უდიდესი საელჩოს მშენებლობისთვის აშშ-ის ხარჯები გამართლდა. სომხეთი იმედოვნებს, რომ მას ტრამპის დერეფნის აზერბაიჯანთან თანასწორად გამოყენების და მისი გადაკვეთის - სომხეთ-ირანის საზღვარზე სასაზღვრო გადასასვლელის გამოყენების უფლება მიეცემა; აშშ სომხეთისთვის გარანტია იმისა, რომ აზერბაიჯანი არ დაიკავებს მთელ სიუნიქის ოლქს, რომელსაც ის აზერბაიჯანის ისტორიულ ტერიტორიად - ზანგეზურად მიიჩნევს. აშშ კი მშვიდობისმყოფელის დაფნაზე უფრო ხელშესახებ რამეს მიიღებს - ტრამპის დერეფნის კონტროლით, რომელიც რუსეთსა და საქართველოსთან არ არის დაკავშირებული, აშშ შეაკავებს აზერბაიჯანის ამბიციებს ევროპის ენერგომომარაგების შესახებ. აშშ-ის ამოცანაა, აიძულოს ევროკავშირის ქვეყნები, შეიძინონ ამერიკული ენერგომატარებლები, როგორც ერთადერთი ხელმისაწვდომი ანტირუსული ეკონომიკური სანქციების პირობებში, ამიტომ აშშ არ შეეგუება კონკურენტებს აზერბაიჯანის სახით, ასევე კასპიის ზღვის რეგიონში მის პარტნიორებს. როგორც „ბრილიანტის ხელში“ ლატარიის ბილეთების გამყიდველი ამბობს, „ვინც არ აიღებს, გაზს გავუთიშავთ“ - აშშ-მა ცოტა ხნის წინ დაამტკიცა, თუ გავლენის რა მდიდარ ინსტრუმენტარს ფლობს მყიდველზე - ევროკავშირზე (15%-იანი გადასახადი, აშშ-სგან უკრაინისთვის იარაღის შეძენა, ნატოში შენატანების გაზრდა და ა.შ.). ახლა, გარდა ამისა, მან მიიღო გამყიდველზე - აზერბაიჯანზე გავლენის ირიბი ინსტრუმენტი სიუნიქი-მეღრი-ზანგეზურის დერეფნის კონტროლის სახით, რომელსაც „ტრამპის მარშრუტი მშვიდობისა და კეთილდღეობისთვის“ (TRIPP) ეწოდა.

   - ბატონო არნო,  გაუწევს თუ არა კონკურენციას „ტრამპის მარშრუტი“ სხვა დერეფანს - საქართველოსას, როგორც პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ უწოდა საქართველოს, იქონია რა მხედველობაში მისი სატრანზიტო ფუნქცია აღორძინებულ „დიდ აბრეშუმის გზაზე“, TRACECA-ზე, რასაც ის ხშირად იმეორებდა თავის გამოსვლებში?

- უახლოეს მომავალში - არა, რადგან „შუა დერეფანი“ (MCC), ყარსი-ახალქალაქი-ბაქოს რკინიგზა და „ერთი სარტყელი - ერთი გზა“ - ყველა ეს არსებული მაგისტრალი საქართველოზე გადის, რომ აღარაფერი ვთქვათ აზერბაიჯანიდან თურქეთსა და ევროპაში საქართველოს გავლით ტრანზიტით მიმავალ მთავარ მილსადენებზე. სხვათა შორის, ფოტომ, რომელზეც ტრამპი ალიევსა და ფაშინიანს შორის ხელის ჩამორთმევას განამტკიცებს, საქართველოში, ძალიან მოგვაგონა, თუ როგორ განამტკიცა ელცინმა შევარდნაძესა და არძინბას შორის იძულებითი ხელის ჩამორთმევა.

  - როგორ ფიქრობთ, მოვლენების ასეთი განვითარება რუსეთისთვის უსიამოვნო სიურპრიზი იყო? გამოდის, რომ ეუთოს მინსკის ჯგუფმა 30 წელი უშედეგოდ იმუშავა, ტრამპი კი „მოვიდა, ნახა, გაიმარჯვა“. ცოტა შეურაცხმყოფელია, არა? ახლა კი უკვე გიუმრიდან რუსული სამხედრო ბაზის გაყვანაზე საუბრობენ - არც მეტი და არც ნაკლები, ვიდრე სომხეთის არსებობის გარანტზე ბოლო სამი ათწლეულის განმავლობაში.

  - მცნებები „უსიამოვნო“ და „შეურაცხმყოფელი“პოლიტიკას არ ეხება. მე ვფიქრობ, რომ რუსეთმა იცოდა, საიდან უბერავდა „ქარი“, სწორედ ამიტომ არ გაფრინდა აზერბაიჯანის პრეზიდენტი მოსკოვში 9 მაისს, ეს იყო „რუსული სახლის“ და „სპუტნიკ-აზერბაიჯანის“ დახურვის რეალური მიზეზი და არა ჩამოგდებული აზერბაიჯანული ლაინერი და მოსკოვში ეთნიკური აზერბაიჯანელების - დამნაშავეების დაკავება. მოსკოვსა და თბილისს შორის „ღრუბლების გაფანტვის“ მცდელობა იყო მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის პატრიარქის კირილის ბაქოში ვიზიტი, რომელმაც აზერბაიჯანის პირველ ვიცე-პრეზიდენტს, ჰეიდარ ალიევის ფონდის პრეზიდენტს მეჰრიბან ალიევას წმინდა მოციქულთასწორი თავადის ქალი ოლგას მეორე ხარისხის ორდენი გადასცა „აზერბაიჯანსა და რუსეთს შორის მეგობრობის განმტკიცებაში მრავალრიცხოვანი დამსახურებისთვის, აზერბაიჯანში რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის დახმარებისა და ქალაქ ასტრახანის ცხოვრებაში განსაკუთრებული მონაწილეობისთვის“. მცდელობა წარუმატებელი აღმოჩნდა, ხოლო ცოტა ხნის წინ აზერბაიჯანში აივაზოვსკის ძეგლი აიღეს, რაც „სომხური სეპარატიზმის წინააღმდეგ ბრძოლად“ ახსნეს...

- ბატონო არნო, როდესაც თქვით, რომ აქამდე „აშშ სამხრეთ კავკასიაში ერთ ფეხზე იდგა“, საქართველო იგულისხმეთ? და რატომ არ მიბაძა საქართველომ დღეს სომხეთისა და აზერბაიჯანის მაგალითს, რომლებიც, თუმცა ეს ჩემი პირადი აზრია, წინდაუხედავად „ამერიკის ბადეში გაებნენ“?

- რაც შეეხება საქართველოს, რომლის მთავარი პრობლემები დღეს არა გარე, არამედ შიდაა, რადგან ტრამპმა შეაჩერა USAID და სხვა ორგანიზაციების საქმიანობა, რომლებიც უცერემონიოდ ერეოდნენ საქართველოს შიდა საქმეებში „საერთაშორისო განვითარების“ და „დემოკრატიული ღირებულებების“ პოპულარიზაციის საფარქვეშ. ესენია სოციალური საკითხები, ემიგრაცია, ინფლაცია და ოპოზიცია, რომელიც მუდმივად აწყობს სახელმწიფო გადატრიალებებს ძალაუფლების ხელში ჩასაგდებად. ევროკავშირი და დიდი ბრიტანეთიც იმავეს ითხოვენ, ამიტომ საქართველოს ხელისუფლებამ - მმართველმა პარტია „ქართულმა ოცნებამ“ - ბოლომდე ამხილა ევროპული სტრუქტურების ხელმძღვანელების, ევროპარლამენტარების, საქართველოში მყოფი ევროპული დიპლომატიური კორპუსის, ევროკავშირის ქვეყნების ლიდერების და მათი მსგავსი ამერიკელი კონგრესმენების ჯგუფის დესტრუქციული პოლიტიკა, რომლებმაც შექმნეს „Megobari Act“  (არსებითად, საქართველოს კოლონიზაციის გეგმა).

რაც შეეხება შეერთებულ შტატებს, რომელმაც ბაიდენის პრეზიდენტობის დროს შეაჩერა სტრატეგიული პარტნიორობა საქართველოსთან, ტრამპმა, უფლებამოსილებებით აღჭურვიდან მალევე, საქართველოში აშშ-ის ელჩი, ამერიკული deep State-ის კლასიკური წარმომადგენელი, გაიწვია, 2 – კეთილგანწყობით გადასცა აგრემანი აშშ-ში საქართველოს ახალ ელჩს. გარდა ამისა, საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ტრამპს მისწერა წერილი, რომელშიც აცნობა 1 – საქართველოს ხელისუფლების სურვილი, განაახლოს სტრატეგიული პარტნიორობა შეერთებულ შტატებთან, 2 – ოპოზიციის ცრუ პროპაგანდის შესახებ, რომლის თანახმადაც, „ქართულმა ოცნებამ“ მოსკოვისკენ აირჩია კურსი. ამიტომ, საქართველო მოუთმენლად ელის აშშ-ის ახალ ელჩს და ვაშინგტონის საპასუხო მოქმედებებს.

სამწუხაროა, რომ საქართველოს მთავრობას არ ჰყავს იდეოლოგები და პიარტექნოლოგები, თორემ რადიკალური ოპოზიციის „შავი პიარის“ საპასუხოდ - აქაოდა საქართველოს მთავრობა, სომხეთისა და აზერბაიჯანისგან განსხვავებით, პრორუსულ კურსს ადგას! - ისინი გაავრცელებდნენ მარტივ გზავნილს, რომ ეს პროამერიკული პოლიტიკაა, ტრამპის ახალი პოლიტიკა და არა მოსკოვის პოლიტიკა. „ტრამპი ყოველდღე ცდილობს უკრაინაში ომის შეჩერებას და რუსეთთან მშვიდობის დამყარებას, იმავეს აკეთებს საქართველოს ხელისუფლება, რომლის დროსაც საქართველოს არც ერთი დღე არ უომია, რომელმაც რუსეთთან მშვიდობა დაამყარა და მხოლოდ მშვიდობიან გზას ირჩევს თავისი ტერიტორიული პრობლემების გადასაწყვეტად! ეს კი ნიშნავს, რომ ოფიციალური ვაშინგტონისა და თბილისის დღევანდელი საგარეო პოლიტიკა ემთხვევა ერთმანეთს. მას ეწინააღმდეგება ე.წ. „ომის გლობალური პარტიის“ - ზემოხსენებული ევროპელებისა და ამერიკელების და მათი უცხოელი აგენტების, რადიკალური ოპოზიციისა და არასამთავრობო სექტორის პოლიტიკა, რომლებიც რუსეთთან ომისკენ მოუწოდებენ „გამარჯვებამდე“, როგორც საქართველოში, ასევე უკრაინაში.

   - ნიშნავს თუ არა ეს, ბატონო არნო, რომ შეგვიძლია დავივიწყოთ საქართველო-რუსეთის ურთიერთობების მოგვარება?

- ამ კითხვას ახლახან ვუპასუხე, კიდევ ერთხელ გავიმეორებ: თუ აშშ-ს რუსეთთან ურთიერთობების ნორმალიზება სურს, მაშინ როგორ შეიძლება საქართველო-ამერიკის ურთიერთობების აღდგენა მოსკოვსა და თბილისს შორის დიალოგის დაბრკოლებად იქცეს? და პირიქით - რუსეთთან მშვიდი ურთიერთობები არანაირად არ ეწინააღმდეგება საქართველოს პარტნიორობას აშშ-სთან. უკვე რამდენიმე თვეა, ხედავთ, რა დაძაბულ სამუშაოს ახორციელებენ ვაშინგტონი და მოსკოვი რუსეთსა და უკრაინას შორის ურთულესი პრობლემის მოსაგვარებლად, რომელთან შედარებითაც თბილისსა და სოხუმს, თბილისსა და ცხინვალს შორის არსებული პრობლემები წვრილმანია, შედარებაც კი სასაცილოა. ყველა შემთხვევაში, საქართველოს პოლიტიკური ლიდერი ბიძინა ივანიშვილი ელოდება უკრაინის კონფლიქტის დასრულებას, ელოდება, თუ რა შეთანხმება მიიღწევა მოსკოვს, კიევსა და ვაშინგტონს შორის. „ქართულ ოცნებაში“ არავინ არის, ვისაც შეუძლია რუსებთან საუბარი, თავად ივანიშვილის გარდა, მაგრამ მას ყველაფრის გაკეთება ყველას ნაცვლად არ შეუძლია. თუმცა, მან იცის, ვის აქვს პოტენციალი, ჩაატაროს მოსამზადებელი სამუშაოები იმ ადამიანებთან კონტაქტების დასამყარებლად, ვისთანაც სურს, ვინც იღებს გადაწყვეტილებებს რუსეთში, როგორ იღებს ის გადაწყვეტილებებს საქართველოში. მან უნდა იცოდეს, ვის შეუძლია Facebook-ზე ზედმეტი პიარ აჟიოტაჟის გარეშე, სადაც ქართველების უმეტესობა ატარებს თავის ცხოვრებას, სწრაფი შედეგის ჩვენება - როგორც სოხუმთან, ასევე ცხინვალთან დაკავშირებით. მაგრამ მე წინ ვუსწრებ მოვლენებს, ახლა ყველაზე მნიშვნელოვანი ის არის, იპოვიან თუ არა ტრამპი და პუტინი „ოქროს გამოსავალს“, „ოქროს შუალედს“ ალასკაში, რათა, როგორც ქართველები ამბობენ, „არც მწვადი დაიწვას და არც შამფური“.

ესაუბრა მაია ჯავახიშვილი, NEWS FRONT

2025 წლის 10 აგვისტო
საქართველო, თბილისი