საქართველო, 1 თებერვალი, საქინფორმი. 2016 წლიდან აზერბაიჯანი იღებს სტრატეგიულ საგზაო რუკას, რომელიც მიმართულია მდგრად განვითარებაზე, რომელიც აერთიანებს საშუალო და გრძელვადიან მიზნებს. ზოგადი პროგრამული დოკუმენტი „აზერბაიჯანი 2020-მომავლის ხედვა“ გამოხატავს ეკონომიკაში გარემოსდაცვითი პრობლემების ინტეგრირების, დაბინძურების შემცირების, ბუნებრივი რესურსების დაცვის, განახლებადი ენერგიის წყაროების გამოყენების და ენერგოეფექტურობის გაზრდის მიზანს.

„მწვანე ენერგიით“ ვაჭრობის ზრდის გათვალისწინებით, ერთი მხრივ, აზერბაიჯანსა და საქართველოს, მეორე მხრივ, ევროპას შორის, განახლებადი ენერგიის წარმოებისთვის არსებული შესაძლებლობების გამოყენება უფრო გადამწყვეტია, ვიდრე ოდესმე.

აზერბაიჯანმა, საქართველომ, რუმინეთმა და უნგრეთმა ხელი მოაწერეს სტრატეგიული პარტნიორობის შეთანხმებას "მწვანე ენერგიის" განვითარებისა და გადაცემის სფეროში, რამაც საფუძველი ჩაუყარა ოთხ ქვეყანას შორის თანამშრომლობას შავი ზღვის აუზში ეროვნული და რეგიონული ენერგეტიკული უსაფრთხოების განმტკიცებაში, მიწოდების წყაროების დივერსიფიკაციისა და კასპიის ზღვის განახლებადი ენერგიის წარმოების შესაძლებლობების კაპიტალიზაციაში.

გლობალური კარიბჭის საბჭოს პირველი შეხვედრა გაიმართა 2022 წლის 11 დეკემბერს, ევროკომისიის პრეზიდენტთან ურსულა ფონ დერ ლაიენთან, უმაღლეს წარმომადგენელთან/ვიცე-პრეზიდენტთან ჯოზეფ ბორელთან, კომისარებთან ოლივერ ვარჰელისთან და ჯუტა ურპილაინენთან ერთად. Global Gateway-ის მთავარი მიზანია გაზარდოს საინვესტიციო კავშირები ისეთ სფეროებში, როგორიცაა განათლება, კვლევა და ჯანმრთელობა ციფრულ, ენერგეტიკულ, სატრანსპორტო და კლიმატთან დაკავშირებულ სექტორებში სუფთა და უსაფრთხო სისტემების შემუშავებით. Global Gateway, რომელიც აპირებს გადალახოს მრავალი ხარვეზი ციფრულ ტექნოლოგიებში, ენერგეტიკასა და სატრანსპორტო ქსელებში, აღწევს თავის მიზნებს პარტნიორ და მოსაზღვრე ქვეყნებში სამი ძირითადი ეკონომიკური საინვესტიციო ინიციატივით. პირველ კონფერენციაზე წარმოდგენილი იყო ოთხი ძირითადი ინიციატივა. ერთ-ერთი მათგანია „შავი ზღვის წყალქვეშა საკაბელო პროექტი“, სტრატეგიული შავი ზღვის წყალქვეშა ელექტროენერგიის კავშირი საქართველოსა და ევროკავშირს შორის, რომელიც ხელს შეუწყობს ურთიერთმდგრადობას და ასევე საშუალებას მისცემს განახლებადი ენერგიის ექსპორტს სამხრეთ კავკასიიდან ევროპაში. პროექტზე დაყრდნობით, ევროკავშირმა გამოაცხადა, რომ გამოყოფს 17 მილიარდ ევროს აღმოსავლეთ პარტნიორობის ეკონომიკური და საინვესტიციო გეგმისთვის, ასევე 2,3 მილიარდ ევროს პროექტის განსახორციელებლად, რომელიც მიზნად ისახავს შავი ზღვის სტრატეგიული წყალქვეშა ელექტრო კაბელის მშენებლობას საქართველოსა და ევროკავშირს შორის. ელექტროგადამცემი ხაზი დააკავშირებს საქართველოს და მთელ სამხრეთ კავკასიას რუმინეთთან, რაც საშუალებას მისცემს მწვანე ენერგიის ექსპორტს ევროპაში და ასევე გააუმჯობესებს ორმხრივ მდგრადობას. ევროკავშირის სამეზობლო და გაფართოების საკითხებში კომისარმა ოლივერ ვარჰელიმ განაცხადა, რომ გეგმა მოიცავს სატრანსპორტო პროექტებს, მწვანე რკინიგზის მშენებლობას, ევროკავშირთან სავაჭრო კავშირების გაძლიერებას, ციფრულ საკომუნიკაციო პროექტებს, როგორიცაა ოპტიკურ-ბოჭკოვანი კაბელი შავი ზღვის ქვეშ და დენის კაბელი.

რუმინეთი თანამშრომლობს საქართველოსთან და სხვა პარტნიორ ქვეყნებთან უამრავ ძირითად სტრატეგიულ ინიციატივაზე, მათ შორის ელექტრო კაბელის განვითარებაზე, რომელიც აკავშირებს საქართველოსა და აზერბაიჯანს მწვანე ელექტრო დერეფნის მეშვეობით. პროექტი კასპიის ზღვის რეგიონს შავ ზღვასთან და ევროკავშირთან დააკავშირებს. რუმინეთი იწყებს საქართველოსთან შესაბამის სამუშაოებს შავ ზღვასა და კასპიის ზღვას შორის სატვირთო დერეფნის შესაქმნელად.4

საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემამ დაავალა საქართველო- რუმინეთის შავი ზღვის წყალქვეშა ურთიერთდაკავშირების საკაბელო პროექტის ტექნიკურ-ეკონომიკური დასაბუთება. პროექტს მსოფლიო ბანკი აფინანსებს. ტექნიკურ-ეკონომიკურ შესწავლას საერთაშორისო ტენდერით შერჩეული იტალიური საკონსულტაციო ფირმა CESI განახორციელებს. შავი ზღვის წყალქვეშა საკაბელო პროექტი ითვალისწინებს მაღალი ძაბვის წყალქვეშა გადამცემი ქსელის მშენებლობას, რომელიც დააკავშირებს საქართველოსა და ევროპის ენერგეტიკულ ინფრასტრუქტურებს. თუ პროექტი განხორციელდება, 1195 კილომეტრიანი კაბელი (1100 კილომეტრი წყალქვეშ და 95 კილომეტრი ხმელეთზე) რუმინეთს დაუკავშირდება.

კავშირის ენერგეტიკული უსაფრთხოება დამოკიდებულია სამხრეთ გაზის დერეფნის გავლით კასპიის ზღვის რესურსებზე წვდომაზე და იგი დაინტერესებულია ენერგორესურსების შესაბამისი წყაროების დივერსიფიცირებით. ამ ასპექტში მთავარი ინიციატორი რუმინეთია. ხელსაყრელი გეოპოლიტიკური მდებარეობისა და საკუთარი ნავთობისა და გაზის საბადოების არსებობის გამო, ქვეყანა დროთა განმავლობაში ნაკლებად იქნება დამოკიდებული ენერგიის იმპორტზე. რუმინეთის 2016-2030 წლების სტრატეგიის მიხედვით, ნედლი ნავთობის მოპოვება სტაბილურად დაეცემა 2016 წლიდან და გაგრძელდება 2030-2050 წლებში. ნავთობის ფასების შემცირების შანსი 2035 წლიდან იწყება. ანალოგიური ტენდენციაა გაზის წარმოებაშიც. შედეგად, სტრატეგიული გეგმის უპირველესი მიზანია შავი ზღვის შესაბამისი წყაროების დივერსიფიკაცია. ამ კუთხით გადამწყვეტ როლს თამაშობს ალტერნატიული ენერგიის პროექტების დაგეგმვა და განხორციელება.

საქართველოს პრემიერ-მინისტრის, ირაკლი ღარიბაშვილის თქმით, შავი ზღვის წყალქვეშა დენის კაბელი მნიშვნელოვანია სხვადასხვა თვალსაზრისით. მისი თქმით, ეს პროექტი ხელს შეუწყობს განახლებადი ენერგიის სექტორს და გააფართოვებს სატრანზიტო და სავაჭრო პერსპექტივებს ევროკავშირსა და სამხრეთ კავკასიის რეგიონს შორის. პრემიერ-მინისტრმა ასევე განაცხადა, რომ ამ პროექტის განხორციელება გულისხმობს ევროპის სამხრეთ კავკასიის რეგიონის მთლიანობაში გაერთიანებას და არა მხოლოდ საქართველოს, რუმინეთის, აზერბაიჯანისა და უნგრეთის.

აღსანიშნავია, რომ აზერბაიჯანის რესპუბლიკის, საქართველოს, რუმინეთისა და უნგრეთის მთავრობებს შორის „სტრატეგიული პარტნიორობის შესახებ შეთანხმება მწვანე ენერგიის განვითარებისა და გადაცემის სფეროში“ გასულ წელს დამტკიცდა და აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა ხელი მოაწერა განკარგულებას ამის შესახებ. განკარგულების თანახმად, შეთანხმების ძალაში შესვლის შემდეგ, აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ენერგეტიკის სამინისტრომ უნდა უზრუნველყოს მისი დებულებების შესრულება, ხოლო საგარეო საქმეთა სამინისტრომ უნდა აცნობოს საქართველოს, რუმინეთის და უნგრეთის მთავრობებს, რომ შიდა პროცედურებია საჭირო. ხელშეკრულების ძალაში შესვლა დასრულებულია. შემთხვევითი არ არის, რომ საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა, ირაკლი ღარიბაშვილმა, რომელიც გასული წლის აპრილში იმყოფებოდა ოფიციალური ვიზიტით აზერბაიჯანში, ხაზი გაუსვა საქართველოსა და აზერბაიჯანის უზარმაზარ პოტენციალს, რათა უზრუნველყოს განახლებადი ენერგიით ევროკავშირი: „ჩვენ განვახორციელეთ ისტორიული მნიშვნელობის პროექტები. საუკუნეები გაგრძელდება. ჩვენ ხშირად ვახსენეთ წინა პროექტები, რომლებიც განხორციელდა და ახლა წარმატებით მუშაობს. საქართველო არის ძალიან საიმედო სატრანზიტო პარტნიორი ამ მსხვილი პროექტების განსახორციელებლად. ჩვენ ვმუშაობთ და არ გავჩერდებით... საქართველოსა და აზერბაიჯანს აქვს დიდი პოტენციალი, მისცეს ევროპას მწვანე, განახლებადი ენერგია, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია. პერსპექტიულია; ეს არის მომავალი და ორივე ქვეყანამ მეტი ინვესტიცია უნდა მოახდინოს ამ სფეროში…“

პროექტის განხორციელება ხელს შეუწყობს ევროპასა და სამხრეთ კავკასიაში ენერგეტიკული უსაფრთხოების გაძლიერებას, განახლებადი ენერგიის ინდუსტრიის ხელშეწყობას და განსაზღვრულ რეგიონებს შორის სატრანზიტო ვარიანტების გაფართოებას. ეს სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებსა და რუმინეთს საშუალებას მისცემს ისარგებლონ გაზრდილი საექსპორტო შესაძლებლობებით და ელექტროენერგიით. ბოლო წლებში ინტერნეტის მოხმარების სწრაფი ზრდის გათვალისწინებით, ინტერნეტთან კავშირის მეტი წერტილის არსებობა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია. ეს ინიციატივა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია სამხრეთ კავკასიისთვის. განხორციელების შემთხვევაში, ის მისცემს რეგიონს შესაძლებლობას გახდეს ციფრული ჰაბი, ასევე შეამციროს ენერგეტიკული დამოკიდებულება.

The Role of The Black Sea Submarine Cable Project in Georgian-Azerbaijani Relations

Since 2016, Azerbaijan has been adopting a strategic road map targeted at sustainable development that combines medium and long-term objectives. The general program document "Azerbaijan 2020-Future Vision" expresses the goal of integrating environmental concerns into the economy, reducing pollution, protecting natural resources, using renewable energy sources, and increasing energy efficiency.

Taking into mind the growth of "green energy" trade between Azerbaijan and Georgia on the one hand, and Europe on the other, utilizing the existing capacity for renewable energy generation is more crucial than ever.

Azerbaijan, Georgia, Romania, and Hungary signed a strategic partnership agreement in the field of "green energy" development and transmission, laying the groundwork for cooperation between the four countries in strengthening national and regional energy security in the Black Sea basin, diversifying supply sources, and capitalizing on the Caspian Sea's renewable energy production capacity.

The first meeting of the Global Gateway Council was held on December 11, 2022, with European Commission President Ursula von der Leyen, High Representative/Vice-President Joseph Borrell, Commissioners Oliver Várhelyi and Jutta Urpilainen. Global Gateway's primary purpose is to increase investment ties in areas such as education, research, and health by developing clean and safe systems in the digital, energy, transportation, and climate-related sectors. Global Gateway, which intends to bridge numerous gaps in digital technology, energy, and transportation networks, is achieving its goals through three major economic investment initiatives in partner and bordering nations. Four major initiatives were presented at the first conference. One of them is the "Black Sea Undersea Cable Project," a strategic Black Sea underwater power connection between Georgia and the EU that will promote mutual sustainability while also allowing for the export of renewable energy from the South Caucasus to Europe.

Based on the project, the European Union announced that it will allocate 17 billion euros for the Eastern Partnership's economic and investment plan, as well as 2.3 billion euros for the project's implementation, which aims to build the Black Sea strategic submarine electric cable between Georgia and the EU. The electric line will connect Georgia and the entire South Caucasus to Romania, enabling green energy exports to Europe while also improving mutual sustainability. EU Neighborhood and Enlargement Commissioner Oliver Várhelyi stated that the plan includes transportation projects, the construction of a green railway, the reinforcement of trade links to the EU, digital communication projects such as a fiber optic cable under the Black Sea, and a power cable.

Romania is collaborating with Georgia and other partner countries on numerous key strategic initiatives, including the development of an electric cable connecting Georgia and Azerbaijan via the Green Electricity Corridor. The project will link the Caspian Sea region to the Black Sea and the European Union. Romania is initiating relevant works with Georgia to establish a cargo corridor between the Black Sea and the Caspian Sea.

The State Electricity System of Georgia has ordered a feasibility study for the Georgia-Romania Black Sea Submarine Interconnection Cable Project. The World Bank finances the project. The feasibility study will be carried out by the Italian CESI consulting firm, which was selected through an international tender. The Black Sea submarine cable project envisions the building of a high-voltage submarine transmission network connecting Georgia's and Europe's energy infrastructures. If the project is carried out, a 1195-kilometer-long cable (1100 kilometers underwater and 95 kilometers on land) will connect to Romania.

The Union's energy security is reliant on access to Caspian Sea resources via the Southern Gas Corridor, and as such, it is interested in diversifying the relevant energy sources. In this aspect, Romania is the key initiator. Because of its favorable geopolitical location and the presence of its own oil and gas deposits, the country will become less reliant on energy imports over time. According to Romania's 2016-2030 strategy, crude oil production will steadily fall beginning in 2016 and continuing through 2030-2050. The chance of a reduction in oil prices begins in 2035. A similar tendency exists in gas production. As a result, the strategic plan's primary purpose is to diversify relevant Black Sea sources. The planning and implementation of alternative energy projects play a vital role in this respect.

According to Georgian Prime Minister Irakli Garibashvili, the Black Sea submarine power cable is significant in a variety of ways. According to him, this project will boost the renewable energy sector and expand transit and trade prospects between the European Union and the South Caucasus region. The Prime Minister further stated that the realization of this project entails uniting the South Caucasus region of Europe as a whole, not just Georgia, Romania, Azerbaijan, and Hungary.

It should be noted that the "Agreement on Strategic Partnership in the Field of Development and Transmission of Green Energy between the Governments of the Republic of Azerbaijan, Georgia, Romania, and Hungary" was approved last year, and the President of the Republic of Azerbaijan, Ilham Aliyev, signed a decree to that effect. According to the decree, after the agreement enters into force, the Republic of Azerbaijan's Ministry of Energy must ensure that its provisions are implemented, and the Ministry of Foreign Affairs must notify the governments of Georgia, Romania, and Hungary that the internal procedures required for the Agreement's entry into force have been completed. It is no coincidence that Georgia's Prime Minister, Irakli Garibashvili, who was on an official visit to Azerbaijan in April of last year, emphasized Georgia and Azerbaijan's enormous potential to provide renewable energy to the European Union: “We have implemented projects of historical significance that will last centuries. We have often referenced prior projects that have been accomplished and are now successfully working. Georgia is a very dependable transit partner for the execution of these major projects. We are working, and we will not stop... Georgia and Azerbaijan have a big potential to give Europe green, renewable energy, which is very significant. It is promising; it is the future, and both countries should invest more in this area..."

The project's realization will help to boost energy security in Europe and the South Caucasus, promote the renewable energy industry, and expand transit options between the defined regions. This will allow the South Caucasus countries and Romania to profit from increased export opportunities and electricity. Given the rapid growth in internet consumption in recent years, having more internet connection points is particularly vital. This initiative is especially important for South Caucasus. If executed, it will provide the region with the opportunity to become a digital hub, as well as reduce energy dependence.

Romania talks power, internet cables under the Black Sea with Georgia https://www.romania-insider.com/romania-georgia-talks-power-cables-black-sea

Energy Supply Reliability and Financial Recovery https://projects.worldbank.org/en/projects-operations/procurement-detail/OP00126648

Georgia-Romania Black Sea Submarine Interconnection Cable Project Feasibility Study to be Conducted https://www.gse.com.ge/communication/news/2022/Georgia-Romania-Black-Sea-Submarine-Interconnection-Cable-Project-Feasibility-Study-to-be-Conducted

Strategia energetică a României 2022-2030, cu perspectiva anului 2050 https://energie.gov.ro/wp-content/uploads/2022/08/Strategia-2030_DGJRI_AM_12.08.2022_MU_Clean_25.08.2022-1.pdf

საქართველომ, აზერბაიჯანმა, რუმინეთმა და უნგრეთმა მწვანე ენერგიის შეთანხმებას მოაწერეს ხელი https://tabula.ge/ge/news/694915-sakartvelom-azerbaijanma-ruminetma-ungretma