საქართველო, 21 ივლისი, საქინფორმი. Siyasi idarəçilik sistemləri, xarici siyasi prioritetləri fərqli olsa da, həm Azərbaycan, həm də Gürcüstan regional təhlükəsizlik və inkişaf məsələlərində strateji əməkdaşlıq etməkdə davam edirlər. Dövlətlərarası münasibətlərdə Azərbaycanla Gürcüstanın heç bir problemləri yoxdur desək, yanlış söyləmiş olarıq. Tarixi baxımdan yaranmış müəyyən fikir ayrılıqları bu gün bu iki dövlət arasında sərhədlərin tam demarkasiya edilməməsi ilə nəticələnib. Amma ümumiyyətlə götürəndə, hər iki dövlətin münasibətləri qarşılıqlı hörmət əsasında reallaşıb.
Təbii ki, müstəqillik dövründə bu iki dövlətin münasibətlərinin möhkəmlənməsinin əsas səbəblərindən biri məhz  ölkələri birləşdirən neft və qaz kəmərləri oldu. Nəqliyyat kommunikasiyaları, birgə layihələr Azərbaycan-Gürcüstan münasibətlərini həm regional, həm də geosiyasi baxımdan əhəmiyyətli etməyə başladı.

Əslində o zaman gürcü cəmiyyəti İvanişviliyə iki səbəbə görə səs verdi: Onlar gəlib Saakaşvilini və partiyasını devirsinlər, ikincisi isə, İvanişvili Saakaşvili siyasətini əməlli-başlı korreksiya edərək, Rusiya ilə əməkdaşlığı bərpa etsin.
Amma mən, bir politoloq kimi xam xəyallar qurmurdum. Mən görürdüm ki, İvanişvilinin Gürcüstandakı ətrafı - "Gürcü arzusu" 90 faiz məhz amerikapərəst insanlardan formalaşmışdı. Mən "Gürcü arzusu"nun mitinqlərində dəfələrlə NATO və Avropa Birliyinin bayraqlarını görmüşdüm, İvanişvili və digər liderlərin çıxışlarına qulaq asırdım. Onlar Gürcüstanın avroatlantik kursa alternativinin olmadığını bildirirdilər.
O ki qaldı Gürcüstan cəmiyyətinə, cəmiyyət yenə də öz fikrində qalıb: Əgər indi referendum keçirilsə, xalqın əksəriyyəti Gürcüstanın NATO və Avropa Birliyi ilə əməkdaşlığının əleyhinə, Rusiya ilə isə dostluğa səs verər. Odur ki, çətin ki, belə bir referendum keçirərlər.
Rusiya Saakaşvilinin hakimiyyətdən getməsindən sonra Gürcüstanın siyasi rəhbərliyindən aralanıb və onlar istənilən qərarı özləri qəbul edirlər. Ölkədə olan sırf rusiyameylli və ya Rusiya ilə dostluğa üstünlük verən təşkilatlar isə o qədər zəifdirlər ki, şimal istiqaməti üçün bundan böyük antireklam ola bilməz. Bəli, hələ ki, siyasi keçmişi qaralanmayan professional, patriotik qüvvələr var, amma onların birləşməsi prosesi ləngiyir. Xalqın Rusiya ilə dostluq istəyən kəsimi isə başsız qalıb.

- Saakaşvili getdi, əvəzinə Marqvelaşvili gəldi, amma Gürcüstanda yaşayan azərbaycanlıların problemlərinin həllində bir dəyişiklik müşahidə edilmədi...
- Azərbaycanlıların həm Saakaşvili, həm də Marqvelaşvili dövründəki problemlərini iki hissəyə bölmək olar. Birinci hissəyə bütün Gürcüstan üçün xarakterik olan total işsizlik, yüksək qiymətlər, sosial təminatlar və s. aid etmək olar.

İkinci hissəyə isə Gürcüstanda yaşayan etnik azlıqlar üçün xarakterik olan problemlər daxildir;milli dilin saxlanılması, din azadlığı (azərbaycanlılar üçün dini ayinlərin yerinə yetirilməsi və yeni məscidlərin tikilməsi), azərbaycanlıların yaşadığı Kvemo Kartli bölgəsində olan torpaq problemləri və s.

- Bu problemlərə öz "töhfəsini"  sərhədlərin bu zamana qədər tam müəyyənləşməməsi də verir. Söhbət Zaqatala problemi və David Qaredji (Keşik dağı) monastrından gedir.  Bu problemlərin  həlli zamanı Gürcüstan Prezidentinin kimliyi heç bir rol oynamır. Nə Saakaşvili, nə də Marqvelaşvili şovinist millətçilər deyillər.
- Amma onların millətçi olub-olmaması azərbaycanlıların problemlərini həll etmir...

- Nə o zaman Saakaşvili, nə də Konstitusiya dəyişikliyindən sonra səlahiyyət sahibi olan İrakli Qaribaşvili bu problemləri həll edə bilməz. Çünki bu problemlərin həlli üçün məsələnin mahiyyəti ilə məşğul olmaq lazımdır. Əgər ani siyasi dividendlər uğrunda müəyyən addımlar atır, çağırışlar edirsənsə, kadr məsələsində milli faktor nəzərə alınmırsa, onda həm azərbaycanlıların, həm də ermənilərin kompakt yaşadığı ərazilərdə bu narazılıqlardan istifadə etmək istəyində bulunan kifayət qədər destruktiv qüvvələr tapılacaq.

Həm azərbaycanlı, həm də erməni elitası içərisində kifayət qədər tanınmış insanlar var. Həm də elə insanlar var ki, parlamentdəki bir mandata, hökumətdə bir posta və ya qurduğu biznesin mühafizəsinə görə, öz elektoratının maraqlarını qurban verməyə hazırdır. Belə olan situasiyada, son yerli özünüidarəetmə orqanlarına seçki zamanı baş verən biabırçılıqların təkrarlanmayacağına kim qarantiya verə bilər? Qarantiyanı etnik azlıqların kompakt yaşadığı bölgələrdə yaranan problemlərin həllindən yayınan prezidentlər və baş nazirlər verməyəcək.

- Bəs nədən ibarətdir bu qarantiya və onu kim verə bilər?
- Qarantiyanı ancaq xalq verə bilər. Qarantiyanı Gürcüstanın bərabərhüquqlu vətəndaşları olan, özlərinin diskreditasiya olunmuş liderlərinə inanmaqdansa, Gürcüstan cəmiyyətinə sıx inteqrasiya olunan azərbaycanlılar verə bilər. Nə qədər ki, Gürcüstan azərbaycanlılarında bir-iki şəxsə bağlı kütlə instinkti sona çatmayacaq, nə qədər ki, azərbaycanlılar "belə məsləhət olunduğu" üçün deyil, özləri seçdikləri insanlara səs verməyəcəklər və bu səslərinin regional liderlər tərəfindən "yeyilməsinə" razı olacaqlar, bu millət seçkidən-seçkiyə öz siyasi hüquqsuzluğunun "bəhrəsini" görəcək.

Əlbəttə, elə ola bilər ki, yerli özünü idarəetmə orqanlarında təmsil edilməyən, parlamentdə isə çox az səsə malik olan azərbaycanlıların hüquqlarını regionu yaxşı bilən, problemlərdən hali olan, siyasi cəhətdən daha güclü olan bir gürcü qorusun. Amma nədənsə, mən belə halın da şahidi deyiləm. Odur ki, hər şey azərbaycanlıların özlərindən asılıdır.
İsmayıl MƏMMƏDLİ