პუბლიკაციები
რუსულ-ქართული ჟურნალისტიკის სკოლა: „კარგია, რომ ჩვენ, თუნდაც, საუბარი დავიწყეთ!“
საქართველო, 11 თებერვალი, საქინფორმი. გასულ კვირას თბილისში წარმატებით განხორციელდა პროექტი „რუსულ-ქართული ჟურნალისტიკის სკოლა“, რომლის შესახებ ჩვენმა საინფორმაციო სააგენტომ მკითხველს არაერთხელ აუწყა. ღონისძიების ორგანიზატორები იყვნენ რუსეთის პოლიტოლოგიური ცენტრი „ჩრდილოეთი-სამხრეთი“ და არაკომერციული ორგანიზაცია „კავკასიური თანამშრომლობა“.
ტრენინგ-სემინარები სასტუმრო „ამბასადორში“ მიმდინარეობდა, მათ ქართული მედიის 60-მდე წარმომადგენელი ესწრებოდა. რუსულ-ქართული ჟურნალისტიკის პირველი სკოლის მუშაობაში საინფორმაციო–ანალიტიკური სააგენტო საქინფორმის კორესპონდენტი ნატალია წერეთელი მონაწილეობდა, რომელმაც პროექტის დასრულების შემდეგ შესაბამისი სერტიფიკატი მიიღო.
პროექტის ფარგლებში МГИМО-ს ექსპერტებმა ნიკოლაი სილაევმა და ანდრეი სუშენცოვმა ქართველ საზოგადოებას წარუდგინეს მოხსენება „საქართველო არჩევნების შემდეგ და რუსულ-ქართული ურთიერთობის პერსპექტივები“, რომელმაც ექსპერტთა წრეების დიდი რეზონანსი და გამოხმაურება გამოიწვია.
დღეს საინფორმაციო-ანალიტიკური სააგენტო საქინფორმი მკითხველს სთავაზობს ინტერვიუს МГИМО-ს ექსპერტ ნიკოლაი სილაევთან, ჟურნალ „რუსკი რეპორტიორის“ მთავარ რედაქტორ ვიტალი ლეიბინთან და პოლიტოლოგიური ცენტრი „ჩრდილოეთი-სამხრეთის“ აღმასრულებელი დირექტორის მოადგილე იულია იაკუშევასთან.
ისტორიის მეცნიერებათა კანდიდატი, კავკასიური კვლევის ცენტრის უფროსი მეცნიერი თანამშრომელი ნიკოლაი სილაევი.
 |
– ბატონო ნიკოლაი, როგორ აფასებთ იმ პროცესებს, რომლებიც საქართველოში ვითარდება 2012 წლის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ?
– მე არ ვარ ჩართული შიდა პროცესებში, რომლებიც საქართველოში ვითარდება და, რა თქმა უნდა, თქვენ ჩემზე გაცილებით მეტი იცით. თუ ამ ვითარებას რუსულ-ქართული ურთიერთობის პერსპექტივების კუთხით შევხედავთ, ვგონებ, ნორმალიზების შესაძლებლობის „ფანჯარა გაიხსნა“. ორივე მხრიდან არსებობს პოლიტიკური ნება ამ ურთიერთობის რეგულირებისთვის.
- რა პერსპექტივები აქვს ამ ურთიერთობას?
– ჯერ ერთი, შეიცვალა პოლიტიკური რიტორიკა და ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. მეორეც, უკვე იწყება ქართული პროდუქციისთვის რუსეთის ბაზრის გახსნა, რუსეთში კი ძალზე ენერგიულად განიხილავენ საქართველოსთვის სავიზო რეჟიმის „შემსუბუქების“ პერსპექტივებს. ჯერჯერობით ლაპარაკი არ არის ვიზების გაუქმებაზე, მაგრამ ის, რაც „შემსუბუქებაში“ იგულისხმება“, უახლოეს მომავალში შედგება.
– როგორ ფიქრობთ, ამ ეტაპზე საქართველომ რა პრაქტიკული ნაბიჯები უნდა გადადგას ამ მიმართულებით?
– როგორც თქვენთვის ცნობილია, მე და ანდრეი სუშენცოვმა მოხსენება დავწერეთ. ჩვენი აზრით, პრობლემად რჩება რამდენიმე მუხლი საქართველოს კანონში „ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ“. ჩვენი აზრით, თავად ცნება „ოკუპაცია“ - კონფლიქტის დარეგულირების თვალსაზრისით კონტრპროდუქტიულია. არა იმიტომ, რომ ეს ვინმესთვის არასასიამოვნოა ან თავად ტერმინი მიუღებელია რუსეთისთვის, არა. ის ცუდია სწორედ კონფლიქტის მოგვარების თვალსაზრისით! ჩემი აზრით, უნდა აღდგეს ქართულ-აფხაზური და ქართულ-ოსური დიალოგი. ამასთან, აქ ლაპარაკი არ არის მათ დამოუკიდებელ სახელმწიფოებად აღიარებაზე – ჩვენ ვლაპარაკობთ იმაზე, რომ ისინი კვლავ ჩაითვალოს პოლიტიკურ სუბიექტებად.
- როგორი იქნება ამ პროცესში რუსეთის როლი?
- რუსეთი მზად არის, წაახალისოს ეს პროცესი და ახალი პირობები შექმნას.
- როგორც ცნობილი გახდა, საქართველოს მთავრობა გეგმავს ცვლილებების შეტანას კანონში „ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ“. საქართველოს პარლამენტში განსახილველად უკვე გადაგზავნილია კანონპროექტი, რომლის მიხედვითაც პირი, რომელიც პირველად გადაკვეთს ოკუპირებული ტერიტორიების საზღვარს, მხოლოდ ადმინისტრაციული წესით დაჯარიმდება 500 ლარით, და მხოლოდ საზღვრის განმეორებით გადაკვეთის შემთხვევაში მის წინააღმდეგ სისხლის სამართლის საქმე აღიძვრება. როგორ აფასებთ ამ ცვლილებას?
- ვფიქრობ, რომ ეს, უპირველეს ყოვლისა, გონივრული ნაბიჯია. საკმაოდ ბევრი რუსი ტურისტი ჩადის აფხაზეთში. გასაგებია, რომ ისინი საზღვარგარეთულ პასპორტში ბეჭედს არ სვამენ, მაგრამ მაინც რჩება გაურკვევლობა – ამოქმედდება თუ არა მათ მიმართ „ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ“ კანონი საქართველოს საზღვრის გადაკვეთისას?
ძალიან კარგია, რომ საქართველოს ხელისუფლება გეგმავს კანონის იმ დებულების შეცვლას, რომელიც აფხაზეთში ან სამხრეთ ოსეთში ჩასვლისთვის სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას ეხება. გარდა ამისა, არიან ადამიანები, მაგალითად - ჩემი პროფესიის, რომლებიც უნდა ჩავიდნენ იქ სამუშაოდან გამომდინარე - ინტერვიუს ასაღებად ან ვითარების ადგილზე გასაცნობად. ჩვენც ხომ ვექცევით სისხლის სამართლის დევნის საშიშროების ქვეშ... ამიტომ ის, რომ აქ რაღაც სიცხადე შედის, ეს - პოზიტიურია და რუსეთში დადებითად იქნება აღქმული.
- ბატონო ნიკოლაი, საქართველოს ახალი ხელისუფლება - კოალიცია „ქართული ოცნება“ - იზიარებს იმ საგარეო პოლიტიკურ კურსს, რომელსაც ახორციელებდა „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“. თქვენი აზრით, შესაძლებელია თუ არა ერთდროულად დასავლეთისკენ, ნატოსკენ სწრაფვა და რუსეთის ფედერაციასთან მეგობრული ურთიერთობის აღდგენა?
- რუსეთი გამოდის იქიდან, რომ საქართველოს ნატოში ინტეგრაციის პერსპექტივა - ნაკლებმოსალოდნელია, ისევე, როგორც ევროკავშირში ინტეგრაციის პერსპექტივა. ამავე დროს, საქართველოს ევროკავშირთან დაახლოებას რუსეთში ტრადიციულად უფრო მარტივად უყურებდნენ - რადგან საქმე არ ეხებოდა ნატოს სამხედო ინფრასტრუქტურის რუსეთის საზღვრებისკენ გადანაცვლების საშიშროებას.
რამდენადაც ცხადია, რომ ახლა საქართველოს ნატოში არ მიიღებენ, ამიტომ საქართველოს ოფიციალური პირების განცხადებებს ამის თაობაზე რუსეთი ერთი ყურიდან მეორეში უშვებს, როგორც ერთგვარ სტანდარტულ რიტორიკას, რომელიც მიღებული იყო და რომელზეც, მიმდინარე სიტუაციაში, უარს ვერავინ იტყვის.
- საქართველოს სახელმწიფო მინისტრმა რეინტეგრაციის საკითხებში პაატა ზაქარეიშვილმა განაცხადა, რომ საქართველო მზად არის აფხაზეთის გავლით სარკინიგზო მიმოსვლის აღსადგენად. თქვენი აზრით, რა დივიდენდებს მოუტანს ეს საქართველოს?
- ჩემი აზრით, ამ მარშრუტით სარკინიგზო მიმოსვლის აღდგენა სასარგებლოა არა მარტო ტვირთების გადასატანად, არამედ დიალოგის აღსადგენადაც, რომელიც ამ პროცესის თანმხლები იქნება. ეს არის დიალოგი არაპოლიტიკურ საკითხზე, რომელიც მოითხოვს საქართველოს, აფხაზეთის და რუსეთის ჩართვას და რომელიც პარალელურად შეძლებს წლების განმავლობაში გადაუჭრელი ბევრი მიმდინარე პრობლემის მოგვარებას: საზღვრებზე ხალხის და ტვირთების მოძრაობის რეჟიმი და მრავალი სხვა. შესაძლოა, აფხაზეთის გავლით სარკინიგზო მიმოსვლის აღდგენა, ამიერკავკასიის რკინიგზის აფხაზეთის მონაკვეთის აღდგენა არ იყოს პირველი ნაბიჯი, მაგრამ როგორც მსხვილი პროექტი, ეს შეიძლება საინტერესო იყოს არა მხოლოდ შედეგების თვალსაზრისით, არამედ თავად პროცესის თვალსაზრისითაც.
- ეკონომიკურის გარდა, ამ საკითხს უმნიშვნელოვანესი პოლიტიკური შემადგენელიც აქვს, მაგალითად - სად გაივლის საზღვარი რუსეთსა და საქართველოს შორის...
- რუსეთის საზღვარი მდინარე ფსოუზე გადის, აფხაზეთის საზღვარი, რომელიც რუსეთის მიერ დამოუკიდებელ სახელმწიფოდ არის აღიარებული - ენგურზე, ხოლო საქართველო არ აღიარებს ამ საზღვრებს - ეს ფაქტია. თუ ამ საკითხების გადაწყვეტას სარკინიგზო მიმოსვლის აღდგენას ან ტრანსსასაზღვრო გადაადგილებას დავუკავშირებთ, ვფიქრობ, ეს არ მიგვიყვანს იქამდე, რომ სარკინიგზო მიმოსვლა აღდგება... თავდაპირველად საჭიროა კავშირების რაღაც სისტემის დამყარება, ნდობის მოპოვება და მხოლოდ ამის შემდეგ უნდა შევუდგეთ ყველა დანარჩენი საკითხის გადაწყვეტას. საკითხი სტატუსის შესახებ - ყველაზე რთულია და თუ აქედან დავიწყებთ, ალბათ, შედეგად ვერაფერს მივიღებთ!
- ბატონო ნიკოლაი, თბილისში თქვენ, ქართველ ექსპერტებთან ერთად, რამდენიმე დღის განმავლობაში სხვადასხვა მნიშვნელოვან საკითხს განიხილავდით. ნება მიბოძეთ, დავინტერესდე - რამდენად მისაღები იყო ორივე მხარისთვის არსებული პოზიციები?
- შეხვედრები ძალიან სასარგებლო იყო, რადგან ჩვენ ქართველ ექსპერტთა თანასაზოგადოებაში არსებულ მოსაზრებათა სპექტრი დავინახეთ. რაც შეეხება მოხსენებას, რომელიც ანდრეი სუშენცოვთან ერთად მოვამზადეთ, მას ბევრი სკეპტიკურად უყურებს როგორც მოსკოვში, ისე თბილისში და ვფიქრობ, რომ ეს - სრულიად ბუნებრივია. ხალხს აშკარად არ აქვს დიდი მოლოდინი და ეს - ნორმალურია.
მეორე მხრივ, ყველა აღიარებს იმის აუცილებლობას, რომ ახალ ვითარებაში როგორღაც უნდა მოხდეს საკუთარი პოზიციების ხელახლა შეფასება და აქცენტების დასმა. ამ თვალსაზრისით ქართველ კოლეგებთან ჩვენ, უდავოდ, წინ წავიწიეთ. სხვა საქმეა, რომ აქ შეფასებათა ძალიან საგულისხმო სპექტრია: ზოგი გვეკითხებოდა, არის თუ არა ეს მოხსენება საგარეო საქმეთა სამინისტროსი (ასახავს თუ არა მის ოფიციალურ პოზიციას), ზოგს კი აინტერესებდა - საერთოდ როგორ გამოგვიშვეს აქ ასეთი პროქართული მოხსენებით?!
ჟურნალ „რუსკი რეპორტიორის“ მთავარი რედაქტორი ვიტალი ლეიბინი: „ვფიქრობ, რუსულ-ქართულ ურთიერთობაში ახლა ძალიან კარგი რამ ხდება. იმ ტრაგედიის შემდეგ, რომელიც 2008 წელს მოხდა, არც კი მეგონა, რომ ეს ასე სწრაფად დაიწყებოდა! როგორც ჩანს, ცვლილებები იქნება ეკონომიკაში, სავიზო რეჟიმში და სხვა რაღაცებში. ეს ძალიან კარგია, რადგან ეს არა მხოლოდ პოლიტიკის, არამედ ადამიანური ღირსების საკითხია, რაც ყველაზე მთავარია!“.
 |
- პოლიტიკის და ეკონომიკის საკითხები თითქმის ყოველთვის ჩრდილავს კულტურის, ჩვენს ქვეყნებს შორის კულტურული კავშირის თემას: როგორი უნდა იყოს თანამშრომლობა რუსეთსა და საქართველოს შორის ამ მიმართულებით?
- ჩემი აზრით, მწერლებს, კომპოზიტორებს, მეცნიერებს და ინტელექტუალური სფეროს სხვა მუშაკებს არასოდეს ჰქონიათ დიდი უთანხმოებები... ქართულ კულტურას - რუსეთში და რუსულ კულტურას - საქართველოში პროფესიონალები ყოველთვის დიდ პატივს სცემდნენ! მეტიც, ვფიქრობ, კულტურის მოღვაწეთა პოლიტიკური პოზიციებიც ორივე ქვეყანაში ერთნაირია. ცნობილია, რომ რუსეთის კულტურის მოღვაწეთა უმრავლესობა რფ-ის მოქმედი მთავრობის მიმართ ოპოზიციურად არის განწყობილი. ჩემი აზრით, აქ ერთი პრობლემაა - ჩვენი კულტურები აგრძელებენ ბრძოლას საბჭოთა კავშირის წინააღმდეგ, რომელიც უკვე დიდი ხანია აღარ არსებობს (იღიმის)... უნდა შეწყდეს ბრძოლა იმ საბჭოთა კავშირთან, რომელიც აღარ არის და დავიწყოთ მუშაობა იმისათვის, რომ ჩვენი კულტურები და ჩვენს ქვეყნებს შორის კულტურული კავშირი გავაძლიეროთ!
- როგორც ვიცი, პირველად ჩამოხვედით საქართველოში, როგორ მოგეწონათ თბილისი?
- დიახ, ისე მოხდა, რომ თბილისში პირველად ვიმყოფები: გაოგნებული ვარ! აქამდე მეგონა, რომ ფილმი „არ დაიდარდო“ - ზღაპარია, აღმოჩნდა, რომ ეს - რეალობაა! ვათვალიერებდი ეზოებს, შევდიოდი კაფეებში, სადაც მაგიდიდან მაგიდაზე გადასცემდნენ ღვინოს, ადამიანები ერთ წუთში ეცნობიან ერთმანეთს და ძმური ურთიერთობა იწყება - ეს არის ის, რაც ჩვენ გვიყვარდა ქართულ კულტურაში, ეს ყველაფერი ჯერ კიდევ ცოცხალია და იმედი მაქვს, სიცოცხლეს გააგრძელებს! ვიმედოვნებ, რომ ის გავლენა, რომელიც ქართულმა კულტურამ მოახდინა რუსულზე და პირიქით, შენარჩუნდება.
- როგორ აფასებთ რუსულ-ქართული ჟურნალისტიკის სკოლის პროექტს, რომლის ფარგლებშიც იმყოფებით თბილისში?
- მრგვალ მაგიდასთან ბევრჯერ გაისმა ერთი და იგივე თეზისი: „კარგია, რომ ჩვენ, თუნდაც, საუბარი დავიწყეთ!“. ეს არის თეზისი, რომელსაც ყველა ეთანხმება. და ყველა ძალიან ფრთხილობს მოსაზრებების გამოთქმას მომავალთან დაკავშირებით - თითოეულმა უნდა გააკეთოს ის, რაც უნდა გააკეთოს, და მოხდება ის, რაც მოსახდენია!
პოლიტოლოგიური ცენტრი „ჩრდილოეთი-სამხრეთის“ აღმასრულებელი დირექტორის მოადგილე იულია იაკუშევა:
|
„ჟურნალისტური ხელოვნების სკოლა, რომელიც ჩვენ თბილისში ჩავატარეთ - ეს არის ჩვენი პირველი ნაბიჯი რუსეთისა და საქართველოს სამოქალაქო საზოგადოებების დაახლოებისკენ. ჩვენ ქართველ კოლეგებთან ურთიერთობის დეფიციტს განვიცდით. მინდა ხაზი გავუსვა, რომ ეს - არ არის პოლიტიკური პროექტი. ჩვენ ისედაც ერთ ენაზე ვსაუბრობთ - პირდაპირი და გადატანითი მნიშვნელობით! გვინდა, რომ ერთად განვიხილოთ მწვავე საკითხები და რომ ის კავშირი, რომელიც მუდამ იყო ჩვენს ხალხებს შორის, შენარჩუნდეს.
ეს არ არის მხოლოდ ქართული პროექტი, ანუ ის მხოლოდ საქართველოში არ ტარდება. პოლიტოლოგიური ცენტრი „ჩრდილოეთი-სამხრეთი“ სკოლის პროექტს მთლიანად სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებში ახორციელებს. ჩვენ უკვე ჩავატარეთ ასეთი სკოლა ბაქოსა და ერევანში. პროექტის შედეგი უნდა იყოს საერთოკავკასიური ჟურნალისტიკის სკოლა, რომელიც 2013 წლის ბოლოს სოჭში გაიმართება“.
- და მაინც, რა შემდგომი გეგმები გაქვთ საქართველოსთან დაკავშირებით?
- ჩვენ ვხედავთ ქართველი ახალგაზრდებისა და საზოგადოების, მედიაჯგუფების დაინტერესებას. ვიმედოვნებთ, რომ კიდევ მრავალი პროექტი განხორციელდება - მათ შორის, ერთობლივი. ბუნებრივია, ჩვენ გავაგრძელებთ ურთიერთობას ამ სკოლის კურსდამთავრებულებთან. ვისურვებდით, რომ ქართველი ჟურნალისტები სტაჟირებას გადიოდნენ, იბეჭდებოდნენ რუსეთის მედიასაშუალებებში, და ჰქონდეთ შესაძლო კომუნიკაცია რუს და სამხრეთკავკასიელ კოლეგებთან.
რა თქმა უნდა, ჯერჯერობით ნაადრევია კონკრეტულ პროექტებზე ლაპარაკი - ჩვენს ქვეყნებს შორის ჰუმანიტარული ურთიერთობა სულ ახლახან დაიწყო და ჯერჯერობით რთულ პირობებში მიმდინარეობს. მაგრამ დიდი იმედი გვაქვს, რომ შემდგომში ეს პროექტები მუდმივ რეჟიმში განხორციელდება.
P.S. 2013 წლის 4 თებერვალს, როდესაც სასტუმრო „ამბასადორში“ პირველი რუსულ-ქართული ჟურნალისტიკის სკოლის პრეზენტაცია დაიწყო, პარალელურ რეჟიმში სასტუმროს წინ ავად ცნობილი „ბომჟის“ ოლეგ პანფილოვის მიერ ორგანიზებული მცირერიცხოვანი მასხრული საპროტესტო აქცია გაიმართა სტვენის თანხლებით.
პანფილოველების პროტესტი, რომლებიც „ნაციონალური მოძრაობის“ კმაყოფაზე არიან, თითქოს იმან გამოიწვია, რომ რუსი სტუმრები ქართველ ჟურნალისტებს „სიყალბის მასტერკლასს“ ჩაუტარებდნენ, ექსპერტები „პუტინის დემოკრატიას“ უქადაგებდნენ, რომ საქართველოში „ФСБ-ს აგენტები“ ჩამოვიდნენ და რომ ეს სკოლა მხოლოდ „ჟურნალისტების გადაბირებას“ ემსახურება, რაც ეწერა კიდეც მათ უბადრუკ ტრანსპარანტებზე.
 |
